گردآورنده : مجید رعایایی

قائم مقام مدیر عامل و مدیر توسعه راهبردی

شرکت صنایع پاک فن بخار و شرکت پاک انرژی فـیدار

بلندینگ : پس از برش از طریق روش های مختلف بر روی نفت خام و استخراج فرآورده های سودمند آن ، از این پس در فرآیند تولید مشتقات نفتی با حجم های مختلفی از مواد گوناگون سروکار داریم که هریک با توجه به پتانسیل ، مشخصات فنی ساختاری اعم از شیمیایی و فیزیکی و کاربردهای فراوان خود می توانند به عنوان ماده اولیه یک صنعت ، کسب و کار یا ماده ای مصرفی برای کاربرانی با مصارف عمومی (مثلاً سوخت خودرو_ کارخانه _ تولید برق و …) مورد استفاده قرار گیرند .

در همین رابطه نکته قابل توجهی که نباید از آن غافل شد عدم امکان استفاده از هریک از آن ها به صورت خام و مستقیم می باشد. به عنوان مثال روغن پایه ای که از این کار به دست آمده است نمی تواند بدون پذیرش تغییرات ، ترکیب شدن با ماده ای دیگر یا تصفیه و از دست دادن موادی خاص مورد استفاده قرار گیرد ، در نتیجه مستلزم پذیرش تغییراتی در جهت بهبود شرایط فعلی خود می باشد .

در میان روش های اعمال این تغییرات ، از آنجایی که اضافه شدن یک ماده علاوه بر هزینه کمتر ، زمان زیادی را هم از تولید کننده نگرفته و بازدهی خوبی نیز دارد از دیگر روش های آماده سازی این فرآورده ها کاربردی تر است . به عنوان مثال چنانچه پروسه تولید روغن های اتومبیل را در نظر بگیریم ، افزودن موادی از جمله پلیمرهای گریدسازی که به روان تر شدنشان می انجامد سبب می شود تا کارایی این محصولات بهتر شده و به سهولت لغرش قطعات موتور روی یکدیگر کمک کند .

بدیهی است که با تغییر نوع و درصد مواد افزودنیها ، خروجیشان نیز ویژگی های جدیدی یافته که برای نوع خاصی از اتومبیل مناسب است ، کمااینکه وقتی برای تعویض روغن خودروی خود به یک تعویض روغنی مراجعه می کنیم ، صرفاً محصولی با قیمت بیشتر ، روغن بهتری برای اتومبیل ما نبوده و ممکن است ویژگی ها و ساختار آن ها با یکدیگر همخوانی نداشته باشد .به عبارت دیگر ، هیدروکربن ها یک ترکیب آلی متشکل از کربن و هیدروژن است که اکثر آنها در نفت خام وجود دارند.هیدروکربن ها به دو دسته آلیفاتیک و آروماتیک تقسیم می شوند.

برای تولید هیدروکربن ها پس از جداسازی نمک ها و اسیدها از نفت خام ، هیدروکربن ها را در دو دسته سبک و سنگین پالایش می کنند.هیدروکربن های سبک و سنگین حاصل از بلندینگ صرفا یک نام تجاری بوده که عموما از ترکیب مواد مشخص تا رسیدن به مشخصات مطلوب انجام می گردد. همچنین این هیدروکربن ها می توانند به عنوان یکی از سوخت های میان تقطیری پالایشگاهی با دامنه جوش 150 الی 400 درجه سانتی گراد قلمداد گردد.

با درک اهمیت تک تک عناصر و میزان تأثیرگذاری حتی یک الکترون کمتر یا بیشتر در آن ها ، یکی از خارق العاده ترین عناصر شناخته شده توسط انسان کربن می باشد . این عنصر که با عدد اتمی شش در سمت راست جدول تناوبی عناصر و بخش نافلزها قرار گرفته است ، با وجود داشتن چهار اوربیتال خالی در لایه آخر خود ، اگرچه همانند فلزات قلیایی واکنش پذیر نیست اما هم قادر به از دست دادن الکترون های لایه آخر و تبدیل شدن به یک یون مثبت می باشد و هم می تواند با کسب همین الکترون ها به یونی منفی تبدیل شود .

همین عامل سببی شده است تا کربن ها برای برقراری اتصال به اتم های دیگر از طریق پیوندهای گوناگون پتانسیل بالایی داشته باشد و از آن مهمتر بتواند به ملکول کربنی دیگر متصل شود ، در نتیجه اینکه عجیب نیست که یکی از شاخه های علم شیمی و سرفصل های کتب این درس به شیمی کربن یا آلی تخصیص یافته است .

در میان تقسیم بندی های مختلفی که برای موادی حاوی کربن ارائه می شود ، آن دسته از ترکیباتی که با هیدروژن در ارتباط بوده و با پیوندهای کوالانسی به تولید موادی جدید دسن می زنند هیدروکربن (هیدروژن و کربن) گفته می شود .

بلندینگ

Blending در لغت به معنای مخلوط کردن بوده که در صنایع نفتی و پتروشیمیایی به طور ویژه اشاره به ترکیب دو مایع از فرآورده های نفتی به منظور خلق یک هیدروکربن را دارد . چنانچه این عبارت را به عنوان یک بخش فیزیکی مجزا در نظر بگیریم ، وظیفه افراد مشغول در آن به طور تخصصی محاسبه میزان دقیق مواد افزودنی به منظور اضافه شدن به ماده روغنی مورد نظر می باشد ، محاسباتی که توجه به فرمولاسیون دما و زمان استاندارد در آن از اهمیت زیادی برخوردار است .

اگرچه این ماده معمولاً برای روغن های پایه بین 3 تا 10 درصد می باشد ، اما بدیهیست که هرچه این عدد دارای تلورانس کمتری بوده و به اندازه ایده آل خود نزدیکتر باشد ، ماده در دسترس محصول مرغوبتری لحاظ می شود .

نتیجه این که Blending :

فرآیند اختلاط و ترکیب روانکارها یا ترکیبات آنها به منظور دستیابی به خواص فیزیکی و یا شیمیایی دلخواه است.

بلندینگ هیدروکربن سنگین و هیدروکربن سبک

شاید دو مفهوم «اختراع» و «نوآوری»، دارای اشتراکات و همپوشانی زیادی با یکدیگر باشند، اما بسیار مهم است که میان آنها تمایز قائل شویم. اگر بخواهیم تفاوت اختراع و نوآوری را به زبانی ساده بیان نماییم، میتوان گفت: «نوآوری، مترادف با اختراع نیست؛ بلکه گسترش و بسط یک اختراع است» . بی تردید ما بارها نسبت به نیازها و شرایط خاص شنیده ایم که «نیاز ، مادر اختراع است». اگرچه مصادیق فراوانی برای آن وجود دارد اما در حوزه فرآوری محصولات نفتی ، بی تردید بلندیگ هیدروکربن های را می توان اختراعی به منظور رفع نیازی بزرگ ، دور زدن چالش های متعدد و نمودی برای این جمله دانست .این نوع از هم ترکیبی ، به غیراز دارا بودن علم کافی نیاز مهمی به دانش تجربی دارد که در سراسر دنیا تبدیل به یک شاخه ی پر اهمیت از تبدیل و ساخت مشتقات نفتی است .

در همین رابطه با وجود اینکه برخی نهادهای دولتی بواسطه بودجه ای که در اختیار داشته و به تولید گازوئیل می پردازند ، بسیاری از تولیدکنندگان داخلی توانایی و مجال رقابت با آنان را نیافته و عملاً کاری که انجام می دهند مقرون به صرفه نمی باشد . برای مثال به همین دلیل با استفاده از فرمولاسیونی جدید به تولید ماده ای همانند گازوییل پالایشگاهی دست می زنند که با داشتن قیمتی کمتر ، دارای بازدهی مشابه با آن می باشد که حتی در برخی از موارد از تولید پالایشگاه های بزرگ نیز بسیار بهتر است .این ماده که با داشتن خواصی فیزیکی از جمله دانسیته ، رنگ ، شفافیت و فلش پوینت دارای قرابت فراوانی با نمونه های پالایشگاهی خود می باشد ، با قیمتی بسیار ارزان قابل تهیه بوده و نزد کشورهای همسایه (مانند افغانستان ، پاکستان و عراق) دارای طرفداران فراوانی می باشد . مخلوط کردن روغن و مخلوط کردن مواد افزودنی یک فرایند کاملاً اتوماتیک است که در چندین خط موازی انجام می شود و هر یک از آن ها شامل یک ماده اضافه کننده وزن و مخلوط کردن مخزن و مخلوط کن بعلاوه حرارت دهنده ها و یک لابراتوار است.