بخش هفتم _ مروری بر شرح فرآیند تقطیر

گردآورنده: مجید رعایایی

شرکت صنایع پاک فن بخار _ شرکت پاک انرژی فیدار

واحد سوخت گازی و سوخت مایع ( Fuel Oil and Fuel Gas Unit)

• سیستم گاز سوختی ( Fuel gas )، گازهای تصفیه شده در واحد آمین را جمع آوری و به مصرف کننده ها که عمدتا” کوره های واحدها میباشند هدایت می کند. در صورت کاهش فشارگاز، این سیستم کمبود گاز را از گاز طبیعی و یا تبخیر گاز مایع تامین میکند.

• سیستم سوخت مایع در مواقع اضطراری، سوخت مصرفی بویلر ها و کوره ها را با استفاده از ته مانده برج تقطیر(Residue ) تامین می کند.

محصولات پالایشگاه عبارتند از :پروپان بوتان (LPG)، بنزین،سوخت جت،گازوییل،گازوییل سنگین،گوگرد،هیدروژن.

نتیجه گیری ( چکیده):نفت خام در مخازن زیرزمینی یافت میشود. در زیر زمین و در فشار و دمای بالا، این نفت شروع به حرکت به طرف لایه های بالاتر میکند تا به یک لایه نفوذناپذیر برسد و در تله های نفتی به دام بیافتد. این تله های نفتی ممکن است بر اثر گسل یا تنش در لایه های زیر زمین بوجود بیایند. همچنین در «تله های چینه شناسی» (Stratigraphic Traps)، به دلیل وجود «تخلخل» (Porosity) متفاوت بین لایه ها و تغییر «نفوذپذیری سنگ» (Rock Permeability)، نفت در زیر لایه های نفوذناپذیر به دام میافتد.

نفت خام از میان لایه های ماسه سنگی عبور میکند اما در زیر «لایه های شیلی» (Shale Layers)، به دام میافتد.صنعت نفت شامل فرآیندهای اکتشاف، حفاری و استخراج، بهره برداری، پالایش و انتقال است که در مجموع به صنایع «بالادستی» (Up-Stream)، «میاندستی» (Mid-Stream) و «پاییندستی» (Down-Stream) نفت خام موسوم اند. بنزین و گازوئیل بیشترین حجم از محصولات نفتی را شامل میشوند. نفت خام همچنین ماده اولیه بسیاری از محصولات در صنایع شیمیایی همچون داروسازی، حلال ها، کودهای شیمیایی، حشره کش ها و پلاستیک ها است.

نفت خام در صنعت نقش بسیار حیاتی ایفا میکند و درصد بالایی از مصرف انرژی در دنیا را به خود اختصاص داده است که سالانه حدود 30 میلیارد بشکه از آن در دنیا مصرف میشود. لازم به ذکر است که در سال 2004 حدود 24 درصد کل نفت مصرف شده به آمریکا اختصاص یافت؛ اما در سال 2007 این میزان به 21 درصد کاهش یافت. با توجه به استفاده روزافزون از این منابع تجدیدناپذیر، باید منابع جایگزین دیگری را در صورت مصرف و تمام شدن این ذخایر پیشبینی کرد؛ منابعی که بتوانند جایگزین سوخت های فسیلی، پلاستیک ها و البته سوخت های هواپیماها باشند.ترکیبات نفت خام در پالایشگاه ها توسط فرآیند «تقطیر جزء به جزء» (Fractional Distillation) به محصولات مختلفی از جلمه گازوئیل، سوخت هواپیما، نفت سفید و دیگر ترکیبات تبدیل میشود. تعداد مولکولهای نفت در یک نمونه نفت خام در آزمایشگاه تعیین میشود.

با استفاده از روشهای کروماتوگرافی گاز، «آشکارساز یونیزاسیون شعله» (Flame Ionization Detector) یا اسپکترومتر جرمی میتوان این میزان را تعیین کرد. استاندارد API، یک شاخص پذیرفته شده در بین محصولات نفت و گاز است. درجه API نفت، واحدی برای مقایسه چگالی نفت خام با آب است. طبقه بندی های مختلفی برای نفت خام بر اساس درجه API توصیه شده است؛ ولی به طور معمول نفت های خام زیر پانزده درجه API، به عنوان نفت سنگین و بالاتر از آن به عنوان نفت سبک در نظر گرفته میشوند. نفت های سنگین به دلیل داشتن گوگرد و فلزات، نیاز به مراحل بیشتری برای پالایش دارند و از اینرو، نفت های سبک محبوبیت بیشتری دارند.

در کل روش های متنوع و مختلفی در طول اعصار در جهان توسط پژوهش گران صنایع پالایشی در جهت استفاده بهینه و بیشتر و صد البته با هزینه کمتر شکل گرفته است.واحدهای پالایشی جدید در دنیا، ساختارهای تازه و علم محوری جهت روش های فرآیندی به دست آورده اند که محصول تحقیق و تجربه ی بسیاری از پژوهش گران صنعت نفت می باشد.

ارائه شده توسط مجموعه صنایع پاک فن بخار
به قلم همکار ارجمند دکتر مجید رعایایی